زمینهای شوره زار وغیر قابل کشت استان بوشهر که روزگاری بدون استفاده رها شده بود در سه دهه اخیر با همت بخش خصوصی و دولت به استخرهای پرورش میگو و کانون تولید با ارزآوری و ظرفیت اشتغال بالا تبدیل شده است.
امروز شهرت استان بوشهر تنها به واسطه وجود منابع عظیم نفت و گاز، عسلویه و پارس جنوبی، نیروگاه اتمی و سکوهای و پایانههای صادرات نفت جزیره خارگ نیست بلکه با ایجاد سنگ بنای صنعت پرورش میگو در زمینهای شوره زار این استان از سه دهه گذشته تاکنون با تولید ۶۰ درصد میگوی پرورشی کشور به یکی از مهمترین قابلیتها و ظرفیتهای این استان گرمسیری تبدیل شدهاست.
مسئولان و دست اندرکاران پرورش میگو در استان بوشهر معتقدند، این صنعت اشتغالزا با توجه به صادراتی بودن، ارزآوری مناسبی برای کشور دارد و در صورت تقویت برخی زیرساختها از جمله آب، برق و راه دسترسی و روان سازی امور میتواند مهمترین محور پایدار توسعه بویژه در بخش صادرات غیر نفتی به شمار آید.
بوشهر پیشرو در صنعت پرورش میگو
مطالعات و فعالیتهای پرورش میگو از سال ۱۳۶۵ در مرکز تحقیقات شیلات خلیج فارس بوشهر آغاز شد اما تا سال ۱۳۷۱ تولید میگو همچنان منحصر به صید از دریا باقی ماند و از آن سال به بعد بود که با توجه به کاهش منابع آبزی براثر برداشتهای بیرویه و از طرفی با پیشرفت علم و فناوری، رویکردها به سمت تولید میگوی پرورشی از زمینهای غیر کشاورزی استان بوشهر با هدف کمک به بازسازی ذخایر و ایجاد فرصتی برای تنفس دریا معطوف و کار مطالعاتی روی زمینهای ساحلی مستعد انجام و نخستین سایت پرورش میگو (رودحله ) دراین استان وارد مرحله تولید شد.
از سال ۱۳۷۴ بود که نخستین مزرعه بخش خصوصی پرورش میگو در استان بوشهر با تولید ۶۵ تن به مرحله تولید تجاری رسید و زمینه خوبی برای توسعه این بخش در کل کشور فراهم شد به نحوی که امروز زنجیرهای از کسب و کارها از جمله مراکز تکثیر بچه میگو، تولید غذا، صنایع عمل آوری و بسته بندی، صادرات و پشتیبانی در استانهای ساحلی بوشهر، خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و گلستان برای تولید بیش از ۴۶ هزار تن میگوی پرورشی ایجاد شدهاست.
سه برابر شدن تولید میگوی پرورشی در دولت تدبیر و امید
براساس ظرفیتیابی انجام شده در زمان حاضر ۵۰ هزار هکتار زمین مساعد برای صنعت پرورش میگو در استان بوشهر وجود دارد که از این میزان ۱۲تا ۱۳ هزار هکتار آماده سازی و ۹ هزار هکتار آن بهرهبرداری شده است و سطح زیر کشت میگو از سه هزار و ۳۶۰ هکتار در سال ۹۲ با ۷۰ درصد افزایش به ۶ هزار و ۱۰۰ هکتار رسیده که به عنوان سطح مفید در قالب ۱۱ سایت از شمال تا جنوب استان طراحی شده است.
فعالیت ۳۴ مرکز فرآوری و عملآوری آبزیان که اغلب آنها با دارا بودن تائیدیه کد اقتصادی امکان صادرات محصول به کشورهای اروپایی دارند، زمینه ارزآوری ۱۱۰ میلیون دلاری را در بخش صنعت پرورش میگو برای بوشهر فراهم کرده است.
مدیرکل شیلات استان بوشهر میگوید: صنعت پرورش میگو امروز به عنوان پیشران اقتصاد در استان بوشهر به شمار میرود در همین ارتباط با توجه به رویکرد دولت در زمینه تقویت این صنعت ارزآور و آمادگی موجود در استان از سال ۹۲ تاکنون شمار استخرهای پرورش از ۲۰۰ به ۳۵۰ مزرعه و میزان برداشت در هکتار نیز از یک تن به سه تن و نیم تا پنج تن افزایش یافته است.
توسعه پرورش میگو، ظرفیت بوشهر برای تولید، اشتغال و ارزآوری
به گفته علی بازدار با همت بخش خصوصی فعال در صنعت پرورش میگو کسب و کارهای مرتبط با این صنعت از جمله مراکز تکثیر و پرورش بچه میگو که از الزامهای این صنعت است، راهاندازی و امروز با توجه به افزایش سطح زیر کشت، شمار این مراکز در استان بوشهر از ۱۰ به ۱۹ مرکز افزایش یافته است.
مدیرکل شیلات استان بوشهر به خبرنگار ایرنا گفت: امروز با زیرساختهای ایجاد شده توان تولید بچه میگو در استان از ۷۶۷ میلیون قطعه با ۱۴۰ درصد افزایش به ۲میلیارد قطعه و تولید میگوی پرورشی نیز از هشت هزار و ۵۰۰ تن در سال ۹۲ با ۱۷۸ درصد افزایش به ۲۳هزار و ۶۰۰ تن افزایش یافته است و با توجه به سطح زیر کشت امسال پیش بینی میشود این میزان ۳۰ هزار تن افزایش را تجربه کند و این به معنی توسعه و رونق صنعت پرورش میگو در استان بوشهر است.
به گفته بازدار صادرات آبزیان تا سال ۹۲، ۱۲هزار و ۸۲۰ تن بود و امروز با وجود همه مشکلات و تحریمهای ظالمانه سد راه، میزان صادرات این آبزی با ارزش با ۷۵ درصد افزایش به ۲۲هزار و ۵۰۰ تن رسیده و همچنین ارزش صادرات آن نیز از ۷۰ میلیون دلار با ۵۷ درصد افزایش به ۱۱۰ میلیون دلار افزایش یافته است.
نیازهای توسعه و مشکلات صنعت پرورش میگوی بوشهر ، با ۶ هزار اشتغال
با توجه به ظرفیت استان بوشهر در بخش صنعت پرورش میگو تغییر و تحولات در زیرساختهای این صنعت نسبت به سایر استانهای فعال بیشتر و گستردهتراست به نحوی که در زمینه تولید لارو، مراکز تکثیر، تعداد مزرعهها، مساحت زیر کشت، وضعیت تامین غذا از نظر کمی و کیفی، میزان برداشت محصول در هکتار و وضعیت صادرات امروز نسبت به سالهای ابتدایی از رشد بیش از ۱۰۰ درصدی برخوردار بوده است.
به گفته حسن محمد دوست مدیرعامل اتحادیه پرورش میگوی استان بوشهر؛ ایجاد جاده دسترسی، خاکریزهای مناسب برای مزرعهها، تامین برق و انرژی، آب و کانونهای آبرسانی و ایجاد نوازدگاهها باعث شده میزان تولید در واحد سطح افزایش یابد.
اما این صنعت پردرآمد، ارزآور که ۶ هزار اشتغال مستقیم و غیر مستقیم برای بوشهر آفریده است، با مشکلاتی نیز روبرو است و فعالان این بخش انتظار دارند با برطرف کردن این تنگناها در سالی که از سوی رهبر معظم انقلاب به نام سال تولید، پشتیبانیها و مانع زداییها نامگذاری شده زمینه رونق تولید در این بخش بیش از پیش فراهم شود.
به گفته محمد دوست هرچند دولتها متولی ایجاد زیرساختهای بخش تولید هستند و صنعت پرورش میگو در استان بوشهر نیز در سالهای ابتدایی از این قاعده مستثنی نبود اما کم کم دولت از این بخش کنار رفت و این زیرساختها امروز از سوی شرکتها تامین میشود همین امر باعث شده تامین برخی زیرساختها از توان تولید کننده خارج شود.
وی معتقد است که هزینه بالای تامین زیرساختها باعث افزایش هزینه تولید و از بین رفتن قدرت رقابت تولیدکنندگان داخلی در بازار جهانی شده است که در صورت حضور دولت در کنار بخش تولید و فراهم کردن بخشی از زیرساختهای مورد نیاز هزینهها کاهش و زمینه برای حضور موفق تولیدکنندگان داخلی در بازار جهانی فراهمتر میشود.
به اعتقاد محمد دوست آنچه باعث ماندگاری تولید کنندگان میگوی پرورشی در بازار جهانی شده کیفیت محصول تولیدی است که باید با یک برنامهریزی مناسب و با مشارکت فعالان این بخش از جمله شرکتها، اتحادیهها و فراهم کردن زیرساختها از محل اعتبارات ملی و استانی امکان پیشرفت در این زمینه بیش از این فراهم میشود.
مدیرعامل اتحادیه پرورش میگو استان بوشهر به خبرنگار ایرنا گفت: صادر نشدن سند برخی از مزرعههای پرورش میگو بعد از ۲۷ سال به دلیل ناهماهنگی بین دستگاههای اجرایی در بحث واگذاری زمین از مهمترین مشکلات تولیدکنندگان این قشر در استان به شمار میرود به نحوی که امروز ۶۸ درصد این زمینها با مشکل صدور سند روبرو هستند.
سلیقهای بودن در تعیین اجاره بها و افزایش سرسام آور قیمت اجاره زمینهای پرورش میگو در مناطق مختلف استان بوشهر از دیگر مشکلاتی که است که محمد دوست برای فعالیت فعالان این عرصه بر شمرد و گفت: این اختلاف اجاره به دلایل نامشخص، در مناطقی با شرایط یکسان گاه تا ۴۷ برابر نیز می شود .
این فعال شیلاتی محاسبه اجاره معوقه برخی از زمینهای پرورش میگو به قیمت امروز را از جمله دیگر مشکلات پرورش دهندگان این صنعت در استان بوشهر عنوان کرد که انتظار میرود این معوقهها به قیمت همان زمان محاسبه شود تا بیش از این به تولید کننده فشار وارد نشود.
چنانکه او میگوید: در زمان حاضر ۱۲۱ مزرعه پرورش میگو با مشکل اجاره معوقه روبرو هستند که با کمک سازمان جهاد کشاورزی تلاش شده این مشکل برطرف شود و خواسته ما این است که مبلغ بر اساس نرخ همان سالها محاسبه شود.
وی در خصوص تامین لارو میگو در سالجاری گفت: هرچند با توجه به محدودیت زمانی برای ذخیره بچه میگو با کمبود تولید لارو روبرو هستیم و با توجه به آلودگی استانهای دیگر امکان واردات لارو وجود ندارد اما براساس برنامهریزی انجام شده قرار است سایتهای شمالی در اولویت تامین لارو و سایتهای جنوبی دیرتر کار ذخیره سازی را انجام دهند.